Niet het comfort van bijvoorbeeld met een helikopter naar de top van een berg vliegen, maar de inspanning, eventueel het geploeter ernaartoe, levert ervaringen op van grootse momenten. Genietend en tegelijkertijd alert wandelen verlost je van de afhankelijkheid van externe prikkels en verwachtingen van anderen. Hoe langer je loopt, hoe nauwer lichaam, geest en omgeving samenvallen. Door te wandelen kun je jezelf observeren, van de aarde genieten en je lichaam in hetzelfde tempo als je ziel laten reizen. Je maakt als het ware deel uit van iets dat groter is dan jezelf. (Ria Bruggen naar aanleiding van het boek Het plezier van wandelen van Erling Kagge)

Wandelen, vooral met stilte en rust om je heen, verheft je uit beslommeringen en saaiheid van elke dag. Het trage voortbewegen laat grotere opmerkzaamheid toe en zorgt innerlijk voor een toestand van welbevinden en geluk. Ook wel voor een verlangen dat Portugezen saudade noemen, een haast onvervulbaar verlangen, een soort heimwee om dicht bij verte te zijn. (Erling Kagge)

Ik doe alles tegenwoordig wanneer mogelijk te voet. En dan niet alleen in het weekend, maar ook in de stad, of als ik boodschappen doe. Het tempo van het wandelen nodigt uit tot contemplatie en tot het onbewuste besef dat geluk in het kleine zit. Zoals Willy Alberti het zo mooi zong: ‘De glimlach van een kind doet je beseffen dat je leeft.’ Epicurus, de Griekse wijsgeer, was het vast met hem eens geweest. (Binnert de Beaufort, in: fd persoonlijk, 10 augustus 2019, pag. 25)

Wat wandelen mij geeft

Ongeveer anderhalf jaar geleden begon ik aan het maken van langere wandelingen, enkele keren per week. Ik was depressief en een vriend stimuleerde mij om te gaan wandelen, samen met hem en alleen. Ik had al langere tijd door artrose een probleem met mijn knie, waardoor ik gewend was om na zo’n kwartier lopen al pijn te krijgen en had al voorbereidingen getroffen voor een operatie. Omdat mijn vriend hierover erg begripvol en geduldig was, besloot ik om het te gaan proberen. Hoe dat ging?

Ik verwacht pijn in mijn knie en durf niet zo lang te lopen. Gaandeweg merk ik dat de pijn eerder af- dan toeneemt en dat ik steeds verder kan lopen zonder pijn. Na een jaar is langer dan een uur lopen geen enkel probleem meer. In mijn geval hebben de artsen die ik raadpleegde mij niet geadviseerd om meer te gaan lopen. Ik dacht zelf ook dat de slijtage alleen maar erger kon worden, maar kennelijk heeft versterking van de spieren en het weefsel wonderen gedaan. Ik ervaar dit ook als een wonder.

Ik krijg ruimte, kan de focus op mijzelf loslaten en wordt mij veel meer bewust van mijn omgeving. Ik kijk om mij heen naar de natuur en de lucht, richt mij op het pad voor mij en op het bewust neerzetten van mijn voeten.

Als vanzelf gaat de aandacht uit mijn hoofd naar andere delen van mijn lichaam. De beweging geeft ruimte in mijn lichaam en geest, letterlijk en figuurlijk. Soms heb ik niet echt zin in wandelen maar na elke wandeling voel ik mij beter dan ervoor.

Gesprekken verlopen heel natuurlijk, juist doordat er niet voortdurend hoeft te worden gesproken en omdat er tijd genoeg is. Dat geeft ruimte voor overwegingen en gedachten.

Regelmatige en langere wandelingen geven mij op een heel natuurlijke en ongeforceerde manier soepele spieren en gewrichten en een goede conditie.

Dat is een prettig gevoel en een extra basis nu het fundament van mijn geest aan het wankelen is.`

(Simon – 17 mei 2015)

Elke wandeling leidt vanzelf tot waardevolle gedachten. Nietzsche zie dat je aan geen enkele gedachte geloof moet schenken ‘die niet in de vrije lucht geboren is en bij vrije beweging – waar niet ook de spieren feestvieren.’ Daar sluit ik me bij aan. Wanneer wij wandelen, komt er een verbinding tussen denken en lichaam tot stand. Als we het lichaam buitenspel zetten, worden gedachten vaak op een slechte manier abstract. Een gedachte die wandelend ontstaat, ademt een eenheid van lichaam en geest, die gedachten ontstaan achter een bureau niet hebben. Een wandelvakantie is daarmee een groot goed. (Paul van Tongeren, emeritus-hoogleraar ethiek in Nijmegen en Leuven, in: Trouw, de Verdieping, 11 juli 2019, pag. 7)

Ga wandelen. Wie werkelijk niets doet, wordt al snel lamlendig. Je moet dus wel iets doen. Maar het gevaar daarvan is dat je niet ontspant. Wandelen is de ideale manier om te ontspannen terwijl je toch bezig bent. Het is daarmee de perfecte vakantiebezigheid. Het is bovendien heel goedkoop, dus iedereen kan het doen. Je hoeft je niet druk te maken over waar je heengaat: bij wandelen draait het om de weg zelf, niet om het doel. Het brengt vertraging met zich mee, als antidotum tegen deze snelle tijd. Daarmee helpt het ons om in het ‘nu’ te zijn, iets wat we tegenwoordig lastig vinden, maar wel willen. Tijdens het wandelen zie je ook nog eens heel veel: allerlei groeisels, huizen en mensen waar je normaal geen oog of tijd voor hebt. En het zorgt ervoor dat je tot jezelf komt, met name als je het alleen doet of in stilte. Wie wandelt, slaat vanzelf aan het denken. Het is dan ook niet verrassend dat er in de geschiedenis van de filosofie nogal wat wandelaars zijn. Wittgenstein, Nietzsche, Rousseau, Montaigne – ze waren allemaal fervent wandelaar. (Paul van Tongeren, emeritus-hoogleraar ethiek in Nijmegen en Leuven, in: Trouw, de Verdieping, 11 juli 2019, pag. 7)

Alleen gedachten die ons tijdens het wandelen invallen zijn waardevol. (Friedrich Nietzsche)

Een mens lijdt dikwijls het meest
door het lijden dat hij vreest,
maar dat nooit op komt dagen.
Zo heeft zij/hij meer te dragen
dan God te dragen geeft.

Het leed dat is, drukt niet zo zwaar
als vrees voor allerlei gevaar.
Maar komt het eens in huis
dan helpt God altijd weer
en geeft Hij kracht naar kruis.

De wegen die we nemen zijn belangrijker
dan de doelen die we aankondigen.

Het punt is dat je je tijdens het wandelen niet kunt verschuilen voor gedachten en gevoelens die opkomen. Ze kronkelen om je heen, je kunt niet anders dan ze toelaten. Je hebt verder weinig om je zorgen over te maken. Ja, je kunt een blaar krijgen en je hoed verliezen. Maar in principe maakt het lopen vrij. Er ontstaat ruimte voor al die gevoelens en gedachten die al zo lang om je heen cirkelen, en die je nu tegemoet kunt treden. Het is een bijzondere ervaring, vooral vanwege de energie die vrij komt tijdens de tocht. Lopen wordt een soort vliegen. Zelftwijfel mentale weerbaarheid. Ik voelde me toen ik zestig werd opeens kwetsbaarder, maar door het lopen heb ik meer vertrouwen gekregen voor het laatste stuk van mijn leven. (Martin de Vries, filmer van de film Camino, in Trouw, de Verdieping, 6 juni 2019, pag. 15)